BROEDERS VAN DALE VERLIETEN HUN HOOFDKLOOSTER

 

BROEDERS VAN DALE VERLIETEN HUN HOOFDKLOOSTER 

 

Hoofdklooster in de Min. Vanden Peereboomlaan

Gedenkmonument op het Vandaleplein

Het zat er al vele jaren zat aan te komen dat de Broeders Van Dale het klooster in de Min. Vanden Peereboomlaan,  88, zouden verlaten. Het aantal leden van de congregatie verminderde jaar na jaar en het gebouw dat plaats bood aan een vijftiental broeders telde amper nog drie bewoners.  Een verkwisting op gebied van loonkosten, onderhoud, verwarming…. 

Een gedroomde oplossing werd werkelijkheid. Twee jaar geleden begon de bouw van de Assistentiewoningen in de Hoog Mosscherdreef, op het domein van de VZW De Pottelberg.  De congregatie zag dit als een ideale woongelegenheid omdat de broeders er steeds op de assistentie zouden kunnen rekenen. Ze zouden er zelfstandig kunnen wonen in een eigen flat en toch een gemeenschap blijven vormen.  In februari ruilden de drie broeders het Sint-Paulusklooster voor het nieuwe complex : de “Hoog Mosscher”.   Ook de overste van de congregatie  verhuisde van het klooster aan het Prinses Marie-Joséplein naar de assistentiewoningen.   

De congregatie die in 1960 nog tachtig leden telde -  het hoogste aantal ooit bereikt -  is momenteel herleid tot zeven broeders.  Zoals vermeld wonen vier broeders in de “Hoog Mosscher”,  een broeder verblijft in het Woonzorgcentrum De Pottelberg en twee broeders betrekken een huis aan het Prinses Marie-Joséplein dichtbij de Sint-Janskerk.  

De Congregatie van de Broeders van Dale is altijd sterk verbonden geweest met de Federatie Groeninge en speciaal met de Sint-Maartensparochie.  Priester Jozef Van Dale werd geboren in de Leiestraat in 1715 en volgde les aan het Jezuïetencollege in de Rijselstraat. Zijn broer Adriaan was kapelaan van de Onze-Lieve-Vrouwkerk.  Pas op eenenveertigjarige leeftijd werd Jozef Van Dale priester gewijd en verbonden aan de Sint-Maartensparochie met diverse taken : armenzorg,  zondagsonderwijs, predikant, biechtvader… In 1781 werd hij begraven aan de zuidingang van de Sint-Maartenskerk en op het graafschrift dat er  hangt staat :  Instelder der vergaederinge van de broeders der sondagschole”  

In de loop der geschiedenis kende de congregatie drie hoofdkloosters, achtereenvolgens gelegen in de Langesteenstraat,  op De Kring en aan de Vanden Peereboomlaan.  Jozef Van Dale  behoorde tot de rijke families van Kortrijk en was in staat om een ruim gebouw op te trekken tussen de Langesteenstraat en het toenmalige kerkhof, thans Jozef Van Daleplein.  Daar vestigden zich de broeders die, als thuiswevers voorzagen in hun levensonderhoud.   Op zondag  gaven ze les aan de ongeletterde kinderen uit arme gezinnen en zorgden ook voor zieken en behoeftigen.  Ten tijde van de ongelukswet werd dit gebouw 1881 onteigend om er een Rijksschol in onder te brengen.  Aldus werden de broeders, na een verblijf van 120 jaar uit hun gebouw gezet en zochten ze onderdak bij burgers in de omgeving.  Als tweede hoofdklooster betrok de congregatie  in 1885 een statig gebouw met historische waarde op de Kring.  Het is  spijtig dat dit klooster in 1967 werd verkocht en afgebroken om het Overbekeproject te realiseren.  

Van 1967 tot 2014 was het gebouw aan de Vanden Peereboomlaan het centrale huis van de congregatie. In de jaren veertig en vijftig waren de broeders verantwoordelijk voor zes lagere scholen van Kortrijk : op de Kring, in de Vanden Peereboomlaan, in de Groeningelaan, de Veldstraat, de Boerderijstraat en de Beekstraat.  Er waren meerdere huizen, verspreid over de provincie  zoals in Heule, Marke, Menen, Poperinge, Torhout, Varsenare ….  Van 1956 tot 2000 waren de broeders werkzaam eerst in Congo en dan in Rwanda.  

Gezien het einde van de kloostergemeenschap in het nabije verschiet lag hebben twee broeders zich zeer intensief op de archivering toegelegd. Het geschreven archief en alle documentatiemateriaal werd overgedragen aan het Katholiek Documentatiecentrum van de Universiteit van Leuven.  Een geschiedenis van meer dan 250 jaar Broeders Van Dale ( gesticht in 1761 ) is aldus in veiligheid gebracht voor de toekomst.  Ook de typische kledij die door de broeders in de loop van de jaren werd gedragen, wordt er bewaard. 

Wat het “beeldarchief” betreft werd intens samengewerkt met het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur. Zo kregen de meest waardevolle stukken van de kerncollectie een nieuwe bestemming.  Enkele stukken damasten altaarlinnen werden opgenomen in het Kortrijkse Vlasmuseum.  Drie schilderijen, de persoonlijke kelk van Jozef Van Dale - van de Kortrijkse zilversmid Devos - en een monstrans werden opgenomen in de collectie van het Broelmuseum.  

Het is dit jaar net 100 jaar geleden dat het standbeeld van Jozef Van Dale – Vader der Armen - werd opgericht op het Jozef Van Daleplein. De plechtige inhuldiging voorzien op 11 augustus 1914 kon evenwel nooit plaatsvinden omdat de wereldoorlog op 4 augustus was uitgebroken.

De naam van de kleine diocesane congregatie zal bewaard blijven in het Jozef Van Daleplein. “Het  lieflijke pleintje in de schaduw van de Sint-Maartenstoren” zoals een Kortrijkse toeristische brochure het vermeldt.   Onder het bronzen borstbeeld staat - in het arduin - het testament van ruim 250 jaar  congregatie gebeiteld :  Onderwijs en Liefdadigheid.